www.kolo.pl

1. Kaliskie Przedmieście od pierwszego mostu do granic miasta na ul. ks. Józefa Poniatowskiego.
2. Przygrodzka na Zawiszy Czarnego.
3. Blankowa na Adama Asnyka.
4. Krzywonowa na Elizy Orzeszkowej.
5. Wieprzowa na Berka Joselewicza.
6. Okólna od nieruchomości Michalskiego (od bunkra) do nowego mostu pozostaje bez zmian, natomiast od nowego mostu do Fabryki M. Ostrowskiego przemianowana na Żelazną.
7. Cebrowa na Jasną.
8. Nowo-Warszawska – na Legionów.
9. Warszawskie Przedmieście do granic miasta na Aleje Sienkiewicza".

Niewymienione w publikacji ulice na Kolskiej Starówce w 1932 r. utrzymały swoje pierwotne nazwy, jak np. ul. Wschodnia, ul. Grodzka, ul. Klasztorna i inne, znane z nazwy nam współcześnie. W latach 1939 – 1945 Niemcy nanieśli zmiany ulic. Podaję obecne nazwy ulic i ich nazwy z czasów okupacji:

1. Stary Rynek – Rathaus Platz / Adolf Hitler Platz
2. Nowy Rynek - Theater Platz
3. ul. Adama Mickiewicza – Wilhelm Frick Straße
4. ul. Kazimierza Pułaskiego – Ufergasse
5. ul. Klasztorna - Klostergasse
6. ul. Kościelna – Kirchengasse
7. ul. Kajki/ Okólna – Hans Pfitzner Straße
8. ul. Nowowarszawska – Hasso von Manteufelster
9. ul. Jasna – Gen. Litzmann Straße
10. ul. Grodzka – Wolter von Pletenberg Straße
11. ul. Wschodnia – Theater Straße
12. ul. Kuśnierska – Siebenburgen Straße
13. ul. Adama Asnyka – Schlachtchaus Straße
14. ul. Zawiszy Czarnego – Wiener Straße
15. ul.Boźnicza /Wodna – Altgasse
16. ul. Żelazna – Richthofen Straße
17. ul. Rzeźnicza – Jungfestireg Straße
18. ul. Ogrodowa – Gartenweg
19. ul.Szewska/Kilińskiego – Danziger Straße
20. ul. Berka Joselewicza – Goldinger Straße
21. ul.Elizy Orzeszkowej – Am Wasser
22. ul. Krótka – Kurzegasse
23. ul. Krzywa – Memeler Straße
24. ul. Starowarszawska – Schlesische Landwehr Straße

Do zmiany nazw niektórych przedwojennych ulic na Kolskiej Starówce władze PRL powróciły w 1947 roku, zmieniając np. ul. Bóźniczą na ul. Wodną i ul. Szewską na ul. Jana Kilińskiego, ul. Okólną na ul. Michała Kajki. Niektóre ich nazwy przetrwały do roku 1990, np. obecny Nowy Rynek miał nazwę Pl. Bohaterów Stalingradu, a obecny Stary Rynek - Pl. PZPR.

Czy ktoś z kolan pamięta, że w rejonie dzisiejszej przystani nad Wartą i stadionu Olimpii, od Nowego Rynku obecnie ulicą Elizy Orzeszkowej przeganiano bydło przez drewniany most na łąki po drugiej stronie rzeki? W ten sposób starano się utrzymać czystość na kolskich mostach. Do dziś zachowały się ziemne nasypy – przejścia przez wał rzeczny – po obu stronach Warty, którymi prowadzono zwierzęta.

Przeprawa, często niszczona przez kry rzeczne, została ostatecznie zlikwidowana po 1945 roku.

PS. Dziękuję panu Konradowi Kołodziejskiemu z Miejskiej i Powiatowej Biblioteki Publicznej za pomoc w realizacji tego felietonu.

Foto - Autor felietonu

Nr 1. Pan Konrad Kołodziejski opowiada o dawnych nazwach ulic na Kolskiej Starówce.

Nr 2. Plan ulic Kolskiej Starówki z 1940 roku oraz - od strony lewej pierwsza przeprawa na Warcie (kreskowana) dla bydła do 1945 roku - druga (linią przerywaną) – dawny most na Warcie do 1830 roku od ul. Starowarszawskiej do Zielonej - trzecia – aktualny most na Warcie z Kolskiej Starówki

Nr 3. Ulicą Elizy Orzeszkowej (dawniej Krzywonowa) przeganiano bydło od Nowego Rynku nad Wartę do przeprawy na nadwarciańskie łąki.

Nr 4. Zachowany do dzisiaj fragment nasypu komunikacyjnego sprzed ponad 100 lat przez wał nadrzeczny na przeprawę dla bydła od strony ul. Elizy Orzeszkowej. Jest brukowany kamieniem polnym – obecnie zarośnięty chwastem i wikliną.

Tekst opracował Ryszard Borysiewicz

GALERIA ZDJĘĆ